نیازهای زنانه، سالن‌های مردانه
گردنش درد می‌کند. حلقه تجویزی پزشک را به گردنش بسته و روی آن مقنعه سرش کرده است. وقتی به اداره می‌رود هنوز صندلی‌اش نامناسب است و ناچار است لبه آن بنشیند و در حالی که دست‌هایش بالا‌‌تر از کمرش قرار گرفته و شانه‌هایش را آزار می‌دهد، تایپ کند.
وقتی از اداره به خانه می‌رود هم کمرش درد می‌کند و هم کتف‌هایش. بهاره فقط 35 سال دارد، اما احساس پیری می‌کند. او به‌عنوان یک زن شاغل که ساعت‌های زیادی از روز کار نشسته انجام می‌دهد تنها یک عضو گروه زنان شاغل دچار فرسودگی جسمی ناشی از کار است.
سیمین، بانوی 32 ساله و خانه‌دار نیز از درد مچ دست و کمر رنج می‌برد. او می‌گوید: درد دستم از وقتی شروع شد که ناچار بودم لباس‌های دختر کوچکم را با دست بشویم. شاید مچم ضعیف است نمی‌دانم، اما کمر دردم بعد از زایمان سراغم آمد. دولا راست شدن مکرر خیلی اذیتم می‌کند و یکبار که به دکتر مراجعه کردم بعد از فیزیوتراپی گفت باید پیوسته ورزش کنم که هم وزنم مناسب بماند و روی ستون فقرات فشار نیاید و هم عضلات کمرم محکم شود که مهره‌ها به هم نسایند، اما فقط مدتی کوتاه توانستم به توصیه‌اش عمل کنم.
وقتی از این دو بانوی شاغل و خانه‌دار در مورد ورزش سوال می‌کنم هیچ‌یک تا‌کنون تن به ورزش کردن نداده‌اند.
ورزش به قیمت زندگی
امروزه تمایل زنان به ورزش بیشتر شده است و بانوان، دیگر زنان جامعه سنتی نیستند که به هرچیز بیش از خود اهمیت دهند و ورزش را نمی‌توان برای زنان در زمره مد روز و امر تجملی به حساب آورد.
متخصصان طب فیزیکی و تغذیه براین اعتقادند که زنان از گذر زمان بیش از مردان از نظر جسمی، اسکلتی و عضلانی تحلیل می‌روند.
هورمون مردانه تستسترون ضامن بدنی حجیم‌‌تر و گردش خونی کارآمد‌‌تر و استخوان‌بندی محکم‌‌تر است، اما زنان با رسیدن به سنین یائسگی با سرعت بیشتری دچار پوکی استخوان می‌شوند و عضلاتشان نیز زودتر تحلیل می‌رود.
بسیاری از بانوان از کمبود ویتامین D3، آهن و کلسیم رنج می‌برند. کار مداوم و پشت میزی برای کارمندان یا ایستاده برای خیاطان، معلمان، آرایشگران و پرستاران که بیشترین شاغلان زن را تشکیل می‌دهند و زایمان مکرر بدون ورزش مناسب و آمادگی جسمی و خانه‌داری و حرکات نادرست حین نظافت شرایط آسیب به بدن و دردهای استخوانی را فراهم می‌کند.
به این ترتیب می‌بینیم زنان اگر به ورزش اهتمام نورزند دچار پیری زودرس می‌شوند و خیلی زودتر از آن‌که منتظرش باشند در دام دردهای مزمن اسیر می‌شوند. پس ورزش برای زنان یک ضرورت است نه تجملات، اما حتی مسئولان ورزش بانوان نیز به این باور نرسیده‌اند. این را از فضاهای ورزشی محدود و زمان‌های نامناسب ورزش برای بانوان می‌توان فهمید.
شاغلان زن حساب نمی‌شوند
مریم و سهیلا دو نفر از بانوان شاغلی هستند که بعد از ساعت 4 بعد‌از‌ظهر محل کار خود را ترک می‌کنند. آنان در زمره زنان شاغلی هستند که ناچار نیستند بیش از ساعت کاری مصوب یعنی 8 ساعت در روز کار کنند. بخش خصوصی معمولا ساعاتی بیش از این را برای شاغلان در نظر می‌گیرد.
آنان را در مسیر برگشت به منزل ملاقات می‌کنم و در مورد ورزش و تمایل آنان به این کار می‌پرسم:
مریم 43 ساله می‌گوید: مدتی بود که ورزش می‌کردم. طبق توصیه پزشکم برای این‌که حجم عضلات خود را از دست ندهم و در اثر آن مفاصلم دچار ساییدگی نشود، ورزش با وزنه را شروع کردم و سه سال که به این کار می‌پرداختم، هیچ دردی نداشتم، اما بعد ساعت کاری ما زیاد شد و ساعت کاری باشگاه وابسته به شهرداری کم شد. به این ترتیب وقتی من از کار تعطیل می‌شوم باشگاه بسته است. یک‌سال همه جا را به دنبال باشگاهی که متناسب با ساعت کاری خانم‌های شاغل باز باشد گشتم، اما هیچ باشگاهی نبود. بعد‌از‌ظهر مخصوص مردان بود و زنان صبح باید ورزش می‌کردند.
بد‌‌تر از همه این‌که تعرفه‌های باشگاه‌های مختلف نیز خیلی از مبلغ 15 هزار تومانی که من بابت ورزش می‌پرداختم بیشتر بود. و به 10 یا 20 برابر آن هم می‌رسید.
سهیلا نیز بانویی 50 ساله است که اضافه وزن دارد. او می‌گوید: من نیز مشکل دوستم را دارم. باشگاهی نزدیک منزلمان یافتم که عصر باز بود، اما مربی آنجا اصلا مربیگری بلد نبود و تمرین‌ها را از خودش در‌می‌آورد و اصول آن را متذکر نمی‌شد. به همین دلیل از آنجا رفتم. به هر حال من میانسال هستم و تمرین‌های نامناسب می‌تواند به جسمم لطمات جبران‌نا‌پذیری بزند. دوستانی دارم که در مناطق دیگر به باشگاه‌های شهرداری، تربیت بدنی و باشگاه‌های الزهرا ویژه بانوان نزدیکند، اما در منطقه ما هیچ‌یک از اینها وجود ندارد. از مسئولان می‌خواهیم ما را هم در زمره زنان حساب کنند و در مناطقی که از نظر باشگاه‌های زنانه در تنگناست باشگاه‌های بیشتری تاسیس کنند. خصوصا باشگاه‌های ارزان‌قیمت و استاندارد که مربیان خوبی داشته باشند و بتوانند حرکات اصلاحی برای عیوب رایج اندام‌ها توصیه کنند.
باشگاه مادر و کودک
«خانم‌ها مسئول نگهداری کودکان هستند و وقتی قرار باشد بروند ورزش کنند آن‌وقت چه کسی بچه‌های آنها را نگه‌می‌دارد؟»
این سوال مهم و اساسی را سمیرا نجفی مطرح می‌کند. سمیرا که مادر دو کودک است نمی‌تواند آنها را در خانه تنها بگذارد و برای ورزش برود. او می‌گوید: وقتی مشغول آشپزی یا خرید باشم مادرشوهرم مراقب فرزندانم است، اما او ورزش را یک کار تفننی می‌داند که لزومی ندارد برایش وقت بگذارم. مدتی سعی کردم در خانه ورزش کنم، اما وقتی سی‌دی آموزشی را می‌گذاشتم دختر دو ساله‌ام می‌آمد و می‌خواست در بغل من سواری بگیرد و اگر این کار را نمی‌کردم یکسره گریه می‌کرد. خلاصه دست و پایم بسته است. شنیده‌ام در بعضی از مناطق و محله‌های شهر خانه‌های محلات هم امکانات ورزشی فراهم کرده‌اند و هم مهد‌کودک دارند. دوستم در محله خاقانی به چنین سالن ورزشی می‌رود، اما در محله و منطقه ما چنین امکانی وجود ندارد. کاش به این مشکل مادران توجه می‌کردند و در هر باشگاه ورزشی یک سالن باله، استخر توپ یا مهد‌کودکی برای بچه‌های زیر 4 سال که برای ورزش آنها را نمی‌پذیرند، بود.
ورزش حق بانوان است
مدت‌هاست از تخصیص بودجه و زمان خاص ورزش برای کارمندان به‌خصوص زنان صحبت شده و قول و قرارهای زیادی برای گسترش سرانه فضای ورزشی زنان شنیده می‌شود.
سال پیش طاهره طاهریان، مشاور امور ورزش بانوان معاونت زنان و خانواده ریاست‌جمهوری بی‌تحرکی و بی‌توجهی به ورزش بانوان به دلیل نبود فضاهای ورزشی ویژه بانوان یا اشتغال زنان در محیط‌های کاری را باعث ایجاد مشکلات سلامت برای زنان جامعه هم در کلانشهرها و هم در مناطق محروم دانست.
پیشنهاد وی این بود که با کمک سازمان ورزش و جوانان تمامی دستگاه‌ها موظف به تامین فضای ورزشی بانوان شده یا آن‌که کارکنان شاغل زن فرصتی از مدت فعالیت خود را به ورزش اختصاص دهند.
اما هنوز این پیشنهاد رنگی از عمل به خود ندیده است و تنها برخی از سازمان‌های دولتی به زنان اجازه می‌دهند در طول 8 ساعت کاری خود نیم‌ساعت را صرف ورزش کنند.
نمونه‌ای برای ترویج
در زمینه ورزش عمومی بانوان شهرداری در دسترس‌ترین و ارزان‌ترین خدمات را به شهروندان ارائه کرده سالن‌های «الزهرا» در محلات مختلف تهران یک نمونه خوب برای ترویج یک الگوی موفق است.
هزینه ثبت‌نام در این مکان‌های سوله‌ای ورزشی بسیار پایین است و یک‌پنجم تا یک دهم باشگاه‌های خصوصی است.
به این ترتیب شهرداری برای شهروندانی که بنیه ضعیف مالی دارند نیز فکری کرده است، اما این 55 سالن سوله که تبدیل به فضای ورزشی شده است در شهر از پراکندگی یکسانی برخوردار نیست.
گرچه فضاهای ورزشی ارزان‌قیمت نیز مشکلات خاص خود را دارند و اغلب فرسودگی وسایل و شلوغی باشگاه موجب نارضایتی می‌شود، اما افزایش این فضاهای ورزشی می‌تواند شرایط دشوار زنان را که در خانه و اداره با کار سخت و پایان‌ناپذیر دچار فرسودگی جسمی می‌شوند بهبود بخشد و فکر برخی دختران نوجوان را از آرایش بی‌وفقه و وسواسی و رژیم‌های بیمار‌کننده به سمت و سوی مفید‌تری سوق دهد.
شاید بد نباشد وقتی مسئولان برای سرانه‌های ورزشی همگانی تصمیم می‌گیرند به این جمله نیز فکر کنند که «سلامتی زن، مادر، دختر، سلامت جامعه است.»
