آب درمانی چيست؟

آب درمانی استفاده از آب برای درمان بیماری است. همچنین به كارگیری تاثیرات دما در درمان بیماری را آبگرم درمانی نامند؛ مانند حمام‌های آب گرم، سونا و…

هشدار در مورد آب درمانی

– آن دسته از افرادی كه بدنشان قادر به كنترل دما نیست؛ در معرض خطر سوختگی یا سرمازدگی در حرارت‌های بالا یا بسیار پایین خواهند بود.

– هنگامی كه در اثر استفاده از آب درمانی دچار حالات خاصی می‌شوید و احساس ناراحتی می‌كنید با پزشك خود در مورد مناسب بودن یا نبودن این نوع درمان مشورت نمایید.

– چنانچه به بیماری دیابت مبتلا هستند از آب داغ برای ماساژ پا استفاده نكنید.

– به آن دسته از افرادی كه به دیابت یا اسكلروز مبتلا هستند، بانوان باردار و یا كسانی كه فشار خون بالا یا پایین دارند شنا در آب گرم یا سونای داغ و طولانی توصیه نمی‌شود.

– چنانچه فردی مستعد التهاب مثانه یا راست‌روده است باید از شستشوی پای خود با آب سرد بپرهیزد. همچنین این امر در مورد كسانی كه از بیماری سیاتیك، التهاب لگن خاصره و روماتیسم انگشتان رنج می‌برند نیز صادق است.

– افراد سالخورده و نیز خردسالان از گرما و حرارت زیاد احساس ناراحتی می‌كنند بنابراین شناهای طولانی‌مدت در آب گرم و یا سونا به این گروه سنی توصیه نمی‌شود.

– یك زن باردار و یا فردی كه دچار بیماری قلبی می‌باشد، بهتر است قبل از رفتن به سونا با پزشك خود مشورت كند.

شیوه‌های آب درمانی

شستشوی عادی، شستشوی ناحیه پا، ماساژ با آب سرد، بخور، كمپرس آب گرم، كمپرس آب سرد، كمپرس متناوب آب گرم و سرد، پوشش بدنی، كمپرس مرطوب و همچنین دستكش نمك.

ماساژ سرد: تكه پارچه‌ای از جنس كتان را در آب سرد فرو برده، آن را فشار دهید و به سرعت بدن خود را با آن ماساژ دهید سپس در رختخواب آنقدر استراحت كنید تا احساس گرما كرده و عرق كنید.

موارد استعمال آب درمانی

تقویت عضلات و جریان خون، رفع مشكلات دستگاه گردش خون و همچنین رفع عفونت دستگاه تنفسی

دوش

دوش ملایم و آرام به وسیله شلنگ آب: آب نباید به سرعت بر روی پوست جاری شود بلكه به آرامی تمام سطح بدن را در برگیرد. آب باید همواره از سطوح كناری بدن به سوی قلب جاری شود و لازم است بعد از دوش گرفتن و لباس پوشیدن اندكی نرمش كنید.

انواع مختلف دوش

1- دوش زانو: جریان آب باید از انگشت كوچك پای راست شروع شده تا قسمت بیرونی زانو امتداد یابد سپس به سوی كف پا جاری شود. این روند را بر روی پای چپ نیز تكرار كنید.

این روش در درمان سردرد، میگرن، فشار خون پایین، بی‌خوابی، كوفتگی و رگ‌های واریسی مفید واقع می‌شود. همچنین به فعالیت اندام‌های گوارشی و تناسلی كمك می‌كند و در رفع عوارض عروقی نیز نافع است.

به خاطر داشته باشید در مواقعی كه دچار عفونت مجاری ادراری؛ التهاب مثانه و یا سیاتیك هستید یا در دوران قاعدگی به سر می‌برید از این روش استفاده نكنید.

2- دوش ران: این روش نیز همانند دوش زانو صورت می‌گیرد با این تفاوت كه جریان آب باید تا بالای ماهیچه ران را دربرگیرد. به این ترتیب گردش خون راحت‌تر شده، ضعف سیستم گردش خون را برطرف می‌نماید.

از این روش در درمان واریس و روماتیسم عضلانی استفاده می‌شود البته در صورتی كه فرد دچار عفونت مجاری ادرار، التهاب مثانه یا سیاتیك باشد و یا در دوران قاعدگی به سر برد، این روش توصیه نمی‌شود.

3- دوش پایین تنه: این روش نیز همانند دوش ران بوده كه البته تمامی پایین تنه را شامل می‌شود و در درمان بیماری‌های دیابت، بزرگ شدن كبد و یا  كیسه صفرا و همچنین سنگ سازی بدن مفید واقع می‌شود.

به خاطر بسپارید كه باز هم در صورت وجود بیماری عفونت مجاری ادرار، التهاب مثانه، سیاتیك و یا در دوران قاعدگی از به كار بردن این روش خودداری نمایید.

4- دوش بازو: آب باید از قسمت بیرونی دست راست به سوی شانه جاری شود و سپس تا قسمت درونی بازو ادامه یابد.

این روش در درمان نارسایی‌های عصبی، فلج، روماتیسم بازوها، مشكلات قلبی، سرگیجه، سردرد، آبریزش بینی و زكام نافع است.

5- دوش ناحیه سینه: ابتدا دوش بازو و سپس دوش سینه انجام گیرد. این نوع دوش در درمان برونشیت مزمن، آسم و آنژین سینه به كار می‌رود.

6- دوش بالا تنه: این نوع دوش ناحیه بالا تنه و دو بازو را در برمی‌گیرد. در بهبودی گردش خون در شش‌ها، قلب و عروق نافع است و همچنین در درمان برونشیت، آسم، بیماری‌های حنجره و تارهای صوتی، سردرد، تحریك‌پذیری عصبی، واریس پا، تقویت بدن و تحریك فعالیت‌های قلبی و تنفسی به كار گرفته می‌شود. البته به خاطر داشته باشید كه به هنگام ابتلا به ایست گردش خون در ناحیه ریه، به كار بردن این روش توصیه نمی‌شود.

7- دوش پشت: این روش در درمان ضعف عضلات پشت، كمردرد، بیماری ستون فقرات، اسكلروز، آسم و تقریبا تمام بیماری‌های شش بسیار نافع است. اما این روش به افرادی كه دچار ضعف یا ناراحتی‌های عصبی هستند توصیه نمی‌شود.

8- دوش گردن: در درمان بیماری‌های سردرد، میگرن، گرفتگی شانه و گردن، حساسیت در مقابل تغییرات آب و هوا، افسردگی خفیف، سرگیجه و آرتروز دست و مفاصل انگشت نافع است.

این روش به بیماران مبتلا به فشارخون بالا و بزرگ شدن غده تیروئید توصیه نمی‌شود.

9- دوش صورت: ابتدا آب از شقیقه راست به سوی گونه، بعد به طرف شقیقه چپ جاری می‌شود سپس پیشانی را از راست به چپ شستشو دهید. دوباره از پیشانی به سوی گونه‌ها و در نهایت به صورت دورانی تمام ناحیه صورت را ماساژ دهید. این روش در درمان سردرد و میگرن، دندان‌درد و خستگی چشم به كار می‌رود اما توجه داشته باشید كه در حین دوش چشم‌ها باید كاملا بسته باشند.

سونا و حمام بخار

سونا و حمام بخار هر دو به یك میزان موثر هستند. انتخاب یكی از این دو روش كاملا با علاقه فرد مرتبط است. سونا با حرارت بالا قادر است سموم بدن را با سرعت بیشتر دفع نماید در حالی كه بعضی معتقدند هوای مرطوب حمام بخار برای سیستم تنفسی مناسب‌تر به نظر می‌رسد.

سونا احساس آرامش فوق‌العاده‌ای به وجود می‌آورد و در رفع استرس بسیار نافع است همچنین دستگاه گردش خون را تحریك كرده؛ ضربان قلب را بالا می‌برد كه موجب تنظیم دستگاه ایمنی و افزایش هورمون جنسی می‌شود؛ ترشح مخاطی را در سیستم تنفسی تقویت می‌كند؛ مجاری تنفسی را می‌گشاید و مقاومت در مقابل تنفس را كاهش می‌دهد و دستگاه گوارش را تنظیم می‌كند كه به دنبال آن فرد به آرامش جسمی و ذهنی می‌رسد. كودكان از سن 3-2 سالگی می‌توانند از سونا استفاده نمایند.

موارد استعمال: تقویت و احیاء سلامتی؛ رفع درد و ناراحتی ناشی از گرفتگی عضلات؛ روماتیسم مزمن؛ آسم؛ فشار خون متغیر و دستگاه گردش خون آسیب دیده.

موارد عدم استعمال: افراد مبتلا به روماتیسم حاد و مفاصل؛ عفونت حاد؛ سل فعال؛ بیماری‌های مسری جنسی؛ تغییرات عروقی در مغز و قلب؛ بیماری‌های تنفسی و یا سرطان پیشرفته نباید از سونا استفاده كنند.

– مدت هر بار استفاده از سونا 15 الی 20 دقیقه است و فرد باید مرتب با پارچه خیس صورت خود را خشك كند.

شستشوی كامل یا محدود

نحوه شستشو با آب گرم به همراه انواع گیاهی را در اینجا توضیح می‌دهیم:

1- شستشوی ناحیه كمری: وان حمام را به اندازه كف دست پر از آب ولرم كنید؛ بتدریج آب داغ به آن بیفزایید تا آب، دور كمر و ناف را در برگیرد. نهایت دمای آب باید حدود 104-103 درجه فارنهایت باشد. بعد از شستشو لباس پوشیده و در رختخواب استراحت كنید. از این روش می‌توان سه بار در هفته و هر بار به مدت 30-15 دقیقه استفاده نمود.

موارد استعمال: برای كاهش سرماخوردگی و درد پشت در مراحل اولیه نافع است.

موارد عدم استعمال: در بیماری‌های قلبی، تنفسی، بواسیر و واریس.

2- شستشوی پا با آب سرد: پاها را در ظرفی محتوی آب سرد فرو برید. آب باید تا ساق پا را دربرگیرد. در این حالت بمانید تا زمانی كه دیگر سرمای آب را احساس نكنید. سپس پاها را خشك كرده، لباس بپوشید و آنقدر راه بروید تا عرق كنید. نوع دیگر از این روش راه رفتن در آب است.

موارد استعمال: در درمان واریس، سردرد، فشار خون پایین، نارسایی تنفسی، بی‌خوابی، زكام، تعریق پا و زانوان كوفته مفید است.

موارد عدم استعمال: این نوع درمان به افراد مبتلا به فشار خون بالا؛ التهاب مثانه؛ عفونت مجاری ادرار؛ دیابت و انسداد عروق توصیه نمی‌شود. افرادی كه همواره از سرمای پا رنج می‌برند نیز جزء این گروه محسوب می‌شوند.

3- شستشوی پا با آب گرمی كه بتدریج دمای آن اضافه می‌شود یا شستشوی پا با آب داغ: در روش اول پاها را در وان مملو از آب در دمای بدن فرو برده، سپس آب داغ را بتدریج به آن بیفزایید ولی در روش دوم آب داغ را در یك مرحله به آب وان اضافه كنید. سعی كنید گرما را به مدت 15-10 دقیقه ثابت نگه دارید. از این روش می‌توان هر روز استفاده كرد.

موارد استعمال: پاهای سرد، زكام و برای دستیابی به آرامش

موارد عدم استعمال: مبتلایان به واریس

4- شستشوی بازوان با آب سرد: لگن را از آب سرد پركنید تا جایی كه آب چند سانتی‌متر بالاتر از آرنج قرار گیرد. البته چنانچه احساس ناراحتی می‌كنید دست نگه دارید و این كار را ادامه ندهید.

موارد استعمال: سردرد و بی‌خوابی.

موارد عدم استعمال: بیماری‌های قلبی و تنفسی.

5- شستشوی بازوان با آب گرمی كه بتدریج به دمای آن افزوه می‌شود: همانند دوش پا عمل كنید سپس یك دوش آب سرد بازو و به دنبال آن نیم ساعت استراحت ضروری است.

موارد استعمال: در درمان برونشیت، آسم، مراحل اولیه عفونت تنفسی، ناراحتی‌های تنفسی و آنژین سینه.

پوشش‌های مختلف

این روش در درمان تب و عفونت استفاده می‌شود. ابتدا باید فرد كاملا در شرایط استراحت باشد یعنی احساس آرامش و راحتی داشته باشد. سپس پارچه‌ای از جنس كتان را در آب سرد فرو برید (برای مبتلایان به بیماری‌های تنفسی آب گرم توصیه می‌شود)، آن را فشار دهید و تمام ناحیه مورد نظر را با آن بپوشانید البته دقت كنید كه پارچه آنقدر سفت پیچیده نشده باشد كه باعث انسداد رگ‌ها شود.

سپس روی آن را با پارچه‌ای از جنس كتان یا پنبه بپوشانید. فرد باید به مدت 45 دقیقه تا یك ساعت در رختخواب استراحت كند. اگر بعد از یك ربع هیچ گرمایی از پارچه خیس احساس نشد، به كمك شیشه آب گرم یا یك چای داغ، گرمای از دست رفته را جبران كنید و چنانچه فرد احساس ناراحتی می‌كند تمام پارچه‌ها را باز كنید.

موارد استعمال پوشش‌های مختلف

1- پوشش گردن: گلو درد.

2- پوشش سینه‌: برونشیت، بیماری‌های ریه و بیماری‌های عصبی.

3- پوشش بدن (از قوس سینه تا خط كمر): بیماری‌های عفونی ناحیه شكمی، زخم معده، اثنی عشر، بی‌خوابی و تب.

4- پوشش بالا تنه (از زیر بغل تا زیر شكم): در درمان تب زیاد.

5- پوشش ناحیه باسن (با فاصله بین دو پا): در درمان بیماری پروستات و واژن، بواسیر و اگزمای مقعدی.

6- پوشش ساق پا: رفع تب و آماس سیاهرگ.

7- پوشش مفاصل: روماتیسم و آرتروز.

كیسه محتوی یخ خرد شده را یك دقیقه روی محل قرار دهید و بعد از چهار دقیقه استراحت دوباره این كار را تكرار كنید.

انواع كیسه

1- كیسه‌های داغ: پارچه‌های پوشش هنده را در جوشانده‌های داغ خیسانده، سپس آن را فشار داده، روی ناحیه مورد نظر قرار دهید. به طور متناوب پارچه را با خمیر داغ خردل یا یونجه بخارپز آغشته كنید.

موارد استعمال: درمان بیماری‌های مزمن مانند آرتروز، بیماری‌های كلیوی، سیاتیك و جریان خون حساس و تحریك‌پذیر (به خاطر بسپارید ثابت نگه داشتن گرمای قابل تحمل و مناسب لازم است).

2- كیسه‌های سرد: كیسه محتوی یخ خرد شده را یك دقیقه روی محل قرار دهید و بعد از چهار دقیقه استراحت دوباره این كار را تكرار كنید.

موارد استعمال: رگ به رگ شدن، كشیدگی مفاصل و همچنین رفع سردرد.

به منظور پیشگیری از سرمازدگی، تكه پارچه نازكی را بین كیسه یخ و پوست بدن قرار دهید.

حمام‌های گیاهی در رفع استرس و ایجاد آرامش بسیار موثرند كه در اینجا به چند مورد شستشوی گیاهی اشاره می‌كنیم:

1- حدود نیم فنجان گیاه مورد نظر را در 14/1 لیتر آب در یك ظرف دربسته به مدت 15 دقیقه بجوشانید. در این فاصله خود نیز دوش بگیرید و خود را بشویید. سپس وان را پر از آب گرم كرده، آب داخل ظرف را صاف كنید و به آب وان اضافه نمایید. گیاه صاف شده را در لیف حمام بپیچید و به مدت 20 دقیه در وان بخیسانید و در نهایت تمام بدن خود را با آن ماساژ دهید.

2- نیم فنجان گیاه را در آب وان كه همواره در حال تعویض است اضافه كنید. بعد از 30-20 دقیقه از آن استفاده نمایید.

3- یك كیسه پارچه‌ای را با نیم فنجان گیاه مورد نظر پر كنید و آن را در آب خیس دهید یا به شیر آب ببندید به طوری كه آب مستقیم از كیسه و محتوی آن عبور كند و بعد از 30-20 دقیقه از آن استفاده نمایید.

از سبزیجات و تركیب گیاهی متفاوتی می‌توان استفاده كرد، از جمله تركیبی از گل والرین، گیاه زیرفون، اسطوخودوس، بابونه، رازك و یا تركیبی از رازك، بابونه، گل والرین، گیاه زیرفون، گیاه بومادران و گل ساعت. این دو تركیب را می‌توانید یا به یكی از سه روش اشاره شده برای شستشو استفاده كنید یا اینكه در 14/1 لیتر آب بجوشانید، نیم فنجان از آن را به همراه لیمو و عسل بنوشید و باقی آن را در وان بخیسانید.

اهمیت نوشیدن آب به میزان كافی

نوشیدن مقدار كافی آب در روز برای جبران آب از دست رفته بدن بسیار اهمیت دارد. نیاز بدن به آب با بالا رفتن سن افزایش می‌یابد چرا كه با گذشت زمان پوست و غشاء آن نازك‌تر شده، مقدار آب بیشتری از دست می‌دهد و به این ترتیب كلیه‌ها بتدریج ضعیف می‌شوند. بنابراین نیاز به آب افزایش می‌یابد. البته ممكن است فرد احساس تشنگی نكند اما در هر صورت باید خود را به نوشیدن آب عادت دهد.